مادرانی که قبل از بارداری یا بعد از زایمان عمل کاشت پروتز سینه انجام دادهاند، معمولاً دربارهی امکان شیردهی نگرانی دارند. یکی از سوالات پرتکرار این است که آیا شیر دادن با پروتز سینه بیخطر است یا ممکن است برای مادر یا نوزاد مشکلی ایجاد کند؟
در سالهای اخیر تحقیقات متعددی روی این موضوع انجام شده و بیشتر پزشکان معتقدند اگر عمل با روش اصولی انجام شود، شیر دادن با پروتز سینه در بیشتر موارد ممکن است. با این حال، عوامل زیادی مانند نوع برش، محل قرارگیری پروتز و وضعیت ترمیم بافت پستان در توانایی شیردهی مؤثر هستند. در این مقاله، بهصورت علمی و قابل فهم بررسی میکنیم که این جراحی چه تاثیری بر شیردهی دارد و چه نکاتی باید رعایت شود.
پروتز سینه دقیقاً چیست؟
پروتز سینه نوعی ایمپلنت است که برای افزایش حجم یا اصلاح فرم سینهها در بدن قرار میگیرد. این پروتز معمولاً از جنس سیلیکون یا محلول آبنمک (سالین) ساخته میشود و هدف آن، ایجاد فرم طبیعیتر و متناسبتر برای سینه است.
عمل پروتز سینه فقط جنبهی زیبایی ندارد؛ گاهی پس از بارداری، شیردهی، یا کاهش وزن زیاد، بافت سینه شل و افتاده میشود و زنان برای بازگرداندن ظاهر طبیعی خود از این روش استفاده میکنند.
پروتز میتواند در دو محل اصلی قرار گیرد:
زیر بافت سینه (Subglandular): که در این حالت پروتز مستقیماً در زیر بافت غددی قرار میگیرد.
زیر عضله سینه (Submuscular): که در آن، پروتز در عمق بیشتری و زیر عضلهی پکتورال کار گذاشته میشود.
تفاوت این دو روش از نظر ظاهر و عملکرد بسیار مهم است. وقتی پروتز در زیر عضله قرار میگیرد، تماس کمتری با بافت غددی دارد و معمولاً تأثیر منفی کمتری بر توانایی شیردهی دارد. اما اگر پروتز در زیر بافت سینه و نزدیک به غدد شیری باشد، ممکن است کمی فشار به مجاری شیر وارد کند.
درک این مفاهیم پایه به مادران کمک میکند تا بهتر متوجه شوند چرا برخی از افراد بعد از جراحی، شیر دادن با پروتز سینه را بدون مشکل تجربه میکنند و برخی دیگر ممکن است با محدودیت مواجه شوند.
تأثیر جراحی پروتز بر مجاری شیر و اعصاب پستان
یکی از اصلیترین نگرانیها دربارهی شیر دادن با پروتز سینه، احتمال آسیب به مجاری شیر یا اعصاب پستان است. این موضوع تا حد زیادی به نحوهی انجام جراحی و محل برش بستگی دارد.
در برخی روشها، بهویژه زمانی که برش در اطراف هالهی پستان (آرئولا) انجام میشود، ممکن است بخشی از اعصاب و مجاری شیری بریده شود. این آسیب میتواند باعث کاهش احساس در نوک سینه و همچنین کاهش جریان شیر شود. اگر تحریک عصبی نوک سینه ضعیف شود، بدن در هنگام شیردهی پیام کافی برای ترشح هورمونهای شیردهی مانند اکسیتوسین و پرولاکتین دریافت نمیکند و در نتیجه تولید شیر کاهش پیدا میکند.
در مقابل، اگر برش از ناحیهی زیر سینه یا زیر بغل انجام شود، احتمال آسیب به بافتهای حساس بسیار کمتر است. همچنین در جراحیهایی که پروتز زیر عضله قرار داده میشود، فشار کمتری بر غدد شیری وارد میشود و معمولاً مادران در دوران شیردهی مشکلی ندارند.
برخی زنان ممکن است در هفتههای اول شیردهی احساس درد یا فشار در ناحیه سینه داشته باشند که معمولاً موقتی است و با گذشت زمان کاهش مییابد. در موارد نادر، اگر بافت اطراف پروتز دچار التهاب یا سفتی بیش از حد شود (کپسولار کانترکچر)، ممکن است تخلیهی شیر دشوارتر گردد.
بهطور کلی، اگر جراحی توسط پزشک با تجربه انجام شود و نوع برش به درستی انتخاب شود، احتمال بروز مشکل در شیر دادن با پروتز سینه بسیار پایین است. در واقع، بیشتر مادرانی که پروتز دارند، میتوانند بدون خطر و با نظارت پزشک به نوزاد خود شیر بدهند.
شواهد علمی درباره توانایی شیردهی بعد از جراحی پروتز
پژوهشهای متعددی در سالهای اخیر نشان دادهاند که بیشتر زنان بعد از انجام پروتز سینه میتوانند بهطور طبیعی به نوزاد خود شیر دهند. براساس مطالعات منتشرشده در مجلات پزشکی معتبر، حدود ۷۵ تا ۹۰ درصد زنان دارای پروتز سینه توانایی شیردهی کامل یا جزئی را دارند.
البته میزان موفقیت در شیر دادن با پروتز سینه به عوامل گوناگونی بستگی دارد. مهمترین این عوامل عبارتند از:
محل برش جراحی: برش اطراف هاله پستان (آرئولا) میتواند بیشتر از برش زیر سینه بر مجاری شیر اثر بگذارد.
محل قرارگیری پروتز: وقتی پروتز در زیر عضله قرار داده میشود، خطر آسیب به غدد شیری بسیار کمتر است.
زمان انجام جراحی: اگر فاصلهی زمانی زیادی بین جراحی و دوران بارداری وجود داشته باشد، بدن فرصت ترمیم بیشتری پیدا میکند.
مهارت جراح: انجام دقیق و ظریف جراحی توسط بهترین جراح پروتز سینه، نقش بزرگی در حفظ عملکرد طبیعی بافت پستان دارد.
در بسیاری از تحقیقات، سطح سیلیکون در شیر مادران دارای پروتز با زنان بدون پروتز مقایسه شده و تفاوت معنیداری دیده نشده است. یعنی تاکنون مدرکی علمی وجود ندارد که نشان دهد شیر دادن با پروتز سینه برای نوزاد خطرناک است.
بهعلاوه، گزارشهای بالینی نشان میدهد که حتی اگر تولید شیر در یک سینه کمتر باشد، سینهی دیگر میتواند این کمبود را جبران کند. در چنین مواردی مشورت با مشاور شیردهی یا پزشک زنان میتواند به مادر کمک کند تا روند تغذیه نوزاد را بهتر مدیریت کند.
در نتیجه، بیشتر شواهد علمی تأیید میکنند که شیر دادن با پروتز سینه در اغلب موارد بیخطر است، بهشرطی که عمل جراحی اصولی انجام شده باشد و مادر از نظر سلامت عمومی در وضعیت مناسبی قرار داشته باشد.
عوارض و معایب احتمالی شیر دادن با پروتز سینه
اگرچه بیشتر مادران پس از جراحی پروتز میتوانند بدون مشکل به نوزاد خود شیر دهند، اما برخی ممکن است با چالشهایی روبهرو شوند. این مشکلات معمولاً موقتی هستند و با مراقبت و مشورت پزشک قابل کنترلاند. در ادامه به رایجترین عوارض احتمالی اشاره میشود:
۱. کاهش حجم شیر در برخی موارد
گاهی بر اثر نوع برش جراحی یا فشار پروتز بر غدد شیری، مقدار تولید شیر کاهش پیدا میکند. این مسئله معمولاً در برشهای اطراف هالهی سینه (آرئولا) بیشتر دیده میشود، زیرا در این ناحیه مجاری شیری نزدیک به سطح پوست هستند.
۲. درد یا احساس فشار هنگام شیردهی
در بعضی از مادران، بهویژه در ماههای اول پس از زایمان، احساس سنگینی، سفتی یا فشار در سینهها گزارش میشود. این حالت ممکن است به دلیل التهاب بافت اطراف پروتز یا افزایش جریان خون در دوران شیردهی باشد و اغلب موقتی است.
۳. احتمال انسداد مجاری شیر
اگر بافت پستان به دلیل وجود پروتز دچار تورم یا چسبندگی شود، احتمال انسداد بخشی از مجاری شیر وجود دارد. در چنین شرایطی ممکن است سینه متورم یا دردناک شود. ماساژ آرام، کمپرس گرم و تخلیهی منظم شیر معمولاً این مشکل را برطرف میکند.
۴. تغییر حس نوک سینه
در برخی جراحیها بهویژه با برش اطراف آرئولا، ممکن است اعصاب نوک سینه تا مدتی حساستر یا برعکس، بیحستر شوند. این تغییر حس معمولاً موقتی است و طی چند ماه پس از زایمان بهبود مییابد.
۵. نگرانی از نشت سیلیکون یا اثر بر کیفیت شیر
براساس تحقیقات علمی معتبر، میزان سیلیکون موجود در شیر مادرانی که پروتز دارند تفاوتی با زنان بدون پروتز ندارد. با این حال، اگر در طول شیردهی علائمی مانند تورم غیرعادی، درد شدید یا تغییر فرم سینه مشاهده شد، باید فوراً با پزشک مشورت شود.
در مجموع، بیشتر این عوارض موقتیاند و در مقایسه با مزایای شیردهی طبیعی، اهمیت چندانی ندارند. نکتهی کلیدی این است که مادر باید تحت نظر پزشک جراح و متخصص زنان باشد تا در صورت بروز هرگونه ناراحتی، سریعاً بررسی شود.
عوامل مؤثر بر موفقیت شیر دادن با پروتز سینه
موفقیت در شیردهی پس از عمل پروتز سینه فقط به جراحی بستگی ندارد، بلکه مجموعهای از عوامل در این فرآیند نقش دارند. هرچقدر این عوامل با دقت مدیریت شوند، احتمال شیردهی موفق و بیخطر بیشتر میشود.
۱. محل برش جراحی
مهمترین عامل در توانایی شیردهی، محل برش است. برشهای اطراف هالهی پستان (آرئولا) بیشتر در معرض آسیب به مجاری شیر قرار دارند، در حالیکه برشهای زیر سینه یا زیر بغل کمترین تأثیر را بر مسیر خروج شیر میگذارند.
۲. محل قرارگیری پروتز
پروتزهایی که در زیر عضله سینه قرار میگیرند، معمولاً تأثیر منفی کمتری بر غدد شیری دارند و در دوران شیردهی مشکلی ایجاد نمیکنند. اما زمانی که پروتز در زیر بافت سینه قرار گیرد، احتمال فشار بر مجاری و کاهش حجم شیر کمی بیشتر است.
۳. نوع پروتز (سیلیکونی یا آبنمکی)
از نظر علمی، تفاوت قابل توجهی بین این دو نوع در توانایی شیردهی وجود ندارد. با این حال، در صورت بروز التهاب یا واکنش بدن به پروتز، پزشک باید وضعیت را بررسی کند تا آسیبی به بافت غددی وارد نشود.
۴. فاصله زمانی بین جراحی و بارداری
اگر بارداری مدتها بعد از جراحی اتفاق بیفتد (مثلاً یک تا دو سال)، بافت سینه فرصت ترمیم بیشتری پیدا میکند و احتمال موفقیت در شیر دادن با پروتز سینه بسیار بالاتر است.
۵. مهارت جراح و رعایت اصول ترمیمی
تجربه و دقت جراح در هنگام عمل نقش کلیدی دارد. جراحیهای دقیقتر و کمتهاجمی باعث میشوند مجاری شیر، اعصاب و عروق خونی کمتر تحت فشار قرار گیرند.
۶. وضعیت سلامت عمومی مادر
عواملی مانند تغذیه مناسب، آرامش روانی، و حمایت خانواده هم تأثیر مستقیم بر میزان شیر و کیفیت شیردهی دارند. در واقع، استرس میتواند بیشتر از خود پروتز در روند شیردهی اختلال ایجاد کند.
🩺 اینفوگرافی: عوامل مؤثر بر موفقیت شیر دادن با پروتز سینه
راهنمای سریع و کاربردی برای مادران
10 نکته برای ایمنی و توصیه های کلینیکی برای مادرانی که پروتز دارند
۱. ویزیت پیش از زایمان / شروع شیردهی
اگر پروتز داری، قبل از زایمان یا در اولین روزهای بعد از تولد، با پزشک زنان و یک مشاور شیردهی صحبت کن.
نوع برش و محل پروتز را بهطور دقیق اطلاع بده (زیرعضله/زیرغده، برش زیر سینه/اطراف آرئولا/زیر بغل).
۲. ارزیابی شیردهی از همان روزهای اول
به شروع زودهنگام شیردهی (در ساعتهای ابتدایی تولد) اهمیت بده؛ این کار رفلکسها را فعال میکند.
به «گرفتن صحیح سینه (Latch)» دقت کن؛ اگر نوزاد خوب نمیگیرد، سریع از مشاور کمک بگیر.
۳. پایش وزن و علائم کافی بودن شیر
وزنگیری نوزاد، تعداد پوشک خیس و مدفوع روزانه معیارند. اگر کافی نبود، راهکارهایی مثل افزایش دفعات شیردهی یا پمپ کردن شیر مطرح میشود.
در صورت نیاز، تکمیل تغذیه با راهنمایی پزشک انجام شود (مثلاً شیر دوشیدهشده خودت).
۴. پیشگیری از انسداد مجاری و درد
دفعات شیردهی را منظم کن؛ فاصلههای خیلی طولانی نده.
قبل از شیردهی ماساژ ملایم و کمپرس گرم، بعد از شیردهی کمپرس سرد میتواند مفید باشد.
اگر نقطهای سفت و دردناک شد، همان ناحیه را به سمت دهان نوزاد قرار بده و با دست به آرامی ماساژ بده.
۵. وضعیتهای مناسب شیردهی
معمولاً «کراِل (Cradle)»، «کراِل متقاطع»، «فوتبال/راگبی» و «دمر-پهلو (Side-lying)» کمککنندهاند.
اگر احساس فشار روی ناحیه پروتز داری، از بالش شیردهی استفاده کن تا وزن سینه بهتر توزیع شود.
۶. مراقبت از پوست و نوک سینه
از مرطوبکنندههای سازگار با شیردهی و تهویه مناسب استفاده کن.
در صورت زخم/ترک نوک سینه، استراحت کوتاه بین نوبتها، اصلاح پوزیشن، و راهنمایی مشاور شیردهی مؤثر است.
۷. زمانهای مراجعه سریع به پزشک
تب، قرمزی منتشر، درد شدید، گرمی پوست یا خطوط قرمز (احتمال ماستیت/عفونت).
تغییر محسوس شکل سینه، درد پایدار غیرمعمول، یا سفتی پیشرونده (بررسی برای کپسولار کانترکچر).
ترشحات غیرطبیعی از نوک سینه یا هر نشانهای از آسیب/نشتی احتمالی ایمپلنت.
۸. مدیریت استرس و تغذیه مادر
استرس میتواند بیشتر از خود پروتز تولید شیر را مختل کند؛ خواب کافی، هیدراتاسیون و وعدههای متعادل را جدی بگیر.
مایعات کافی بنوش و از رژیم غذایی حاوی پروتئین، میوه و سبزیجات استفاده کن.
۹. درباره پمپ کردن شیر
اگر نوزاد بهخوبی شیر نمیگیرد یا میخواهی تولید شیر را بالا ببری، برنامه پمپکردن منظم (مثلاً ۸–۱۰ بار در ۲۴ ساعت در روزهای اول) میتواند مفید باشد.
اندازه سرپوش پمپ (Flange) باید متناسب باشد تا درد ایجاد نشود.
۱۰. داروها و شیردهی
قبل از مصرف هر دارو یا مکمل، با پزشک چک کن (حتی داروهای بدون نسخه).
از مصرف خودسرانه داروهای ضداحتقان یا هورمونی خودداری کن، چون میتوانند روی تولید شیر اثر بگذارند.
10نکته عملی برای شیردهی موفق با پروتز سینه
داشتن پروتز سینه به معنی از دست دادن توانایی شیردهی نیست. بیشتر مادران با رعایت چند نکتهی ساده میتوانند بدون مشکل، تجربهی موفقی از شیر دادن با پروتز سینه داشته باشند. در ادامه چند راهکار مؤثر و مطمئن آورده شده است:
۱. زود شروع کن
اولین ساعتهای بعد از زایمان زمان طلایی برای آغاز شیردهی است. تماس پوست با پوست میان مادر و نوزاد باعث فعال شدن هورمونهای تولید شیر میشود.
۲. دفعات شیردهی را زیاد کن
هرچه نوزاد بیشتر شیر بخورد، بدن شیر بیشتری تولید میکند. در روزهای اول، شیردهی هر ۲ تا ۳ ساعت توصیه میشود، حتی در طول شب.
۳. به وضعیت بدن خودت توجه کن
حین شیردهی بدن باید راحت و بدون فشار باشد. بالش مخصوص شیردهی یا تکیهگاه مناسب کمک میکند وزن سینه بهدرستی پخش شود و فشاری به پروتز وارد نشود.
۴. از پوزیشنهای متنوع استفاده کن
برای کاهش فشار روی ناحیه پروتز، وضعیتهای مختلف مثل حالت فوتبال (راگبی)، پهلو یا نشسته با بالش امتحان کن تا ببینی کدام راحتتر است.
۵. از گرم و سرد کردن درست کمک بگیر
کمپرس گرم قبل از شیردهی باعث جریان بهتر شیر میشود و کمپرس سرد بعد از شیردهی از تورم یا درد جلوگیری میکند.
۶. از لباس راحت استفاده کن
سوتینهای مخصوص شیردهی با بندهای نرم و بدون فنر انتخاب کن. فشار زیاد روی سینه میتواند مسیر مجاری را محدود کند.
۷. در صورت نیاز از شیردهی ترکیبی استفاده کن
اگر حجم شیر کمتر از نیاز نوزاد بود، میتوانی با نظر پزشک از روش تغذیهی ترکیبی استفاده کنی (شیر مادر + شیر دوشیدهشده یا مکمل در صورت تجویز).
۸. به بدنت اعتماد کن
ممکن است در روزهای اول شیر کمتر باشد، اما با تکرار و آرامش، تولید شیر افزایش پیدا میکند. اضطراب، خستگی یا بیخوابی میتواند مانع ترشح هورمونهای شیردهی شود.
۹. پشتیبانی روانی و خانوادگی بگیر
شیردهی بهویژه پس از جراحی نیاز به آرامش و حمایت دارد. خانواده و همسر میتوانند با تقسیم وظایف و فراهم کردن محیط آرام، به موفقیت مادر کمک کنند.
۱۰. به بدن خود گوش بده
اگر درد، تورم یا علائم غیرعادی احساس کردی، سریع به پزشک مراجعه کن. پیگیری بهموقع باعث پیشگیری از عفونت یا التهاب خواهد شد.
✅ چکلیست کاربردی برای شیردهی موفق با پروتز سینه
نتیجهگیری نهایی
موضوع شیر دادن با پروتز سینه برای بسیاری از مادران دغدغهبرانگیز است؛ اما یافتههای علمی نشان میدهد که در بیشتر موارد، این کار کاملاً بیخطر و امکانپذیر است. اگر جراحی با دقت انجام شده باشد، مجاری شیر و اعصاب اصلی سالم بمانند و محل پروتز بهدرستی انتخاب شود (ترجیحاً زیر عضله)، مادر میتواند بهطور طبیعی به نوزاد خود شیر بدهد.
بیشتر عوارض احتمالی مثل کاهش حجم شیر، درد یا انسداد مجاری موقتی هستند و با مراقبت و پیگیری برطرف میشوند. مهمترین عامل موفقیت در این مسیر، آگاهی و آرامش مادر است. آشنایی با بدن، مشورت با پزشک و آغاز بهموقع شیردهی میتواند نقش بزرگی در حفظ تولید شیر و سلامت سینهها داشته باشد.
به یاد داشته باش که تغذیه با شیر مادر، نه تنها برای رشد نوزاد بلکه برای سلامتی خودت هم فواید فراوانی دارد. وجود پروتز، مانعی برای تجربهی شیر دادن نیست؛ فقط لازم است با دقت و آرامش پیش بروی و هرگونه تغییر یا ناراحتی را به پزشک اطلاع دهی.
در نهایت، انتخاب آگاهانه، جراحی اصولی و پیگیری منظم باعث میشود که شیر دادن با پروتز سینه همانقدر طبیعی و لذتبخش باشد که در شرایط عادی است.
❓ پرسشهای متداول درباره شیر دادن با پروتز سینه
در نهایت، اگر قصد انجام جراحی پروتز سینه دارید و میخواهید با اطمینان خاطر از توانایی شیردهی بعد از عمل مطمئن شوید، پیشنهاد میشود با متخصصان باتجربه در این زمینه مشاوره کنید. دکتر امین بختیاری، جراح پلاستیک و زیبایی با سابقهای درخشان در عملهای رینوپلاستی و پروتز سینه، با بهرهگیری از تکنیکهای ایمن و دقیق، شرایطی را فراهم میکند تا زیبایی ظاهری و سلامت عملکرد پستانها به بهترین شکل حفظ شود.
برای دریافت مشاوره و نوبت حضوری میتوانید با کلینیک تماس بگیرید یا از طریق واتساپ پیام بفرستید. نشانی: تهران، سعادتآباد، سرو غربی، بانک تجارت، طبقه ۶، واحد ۲۶
